ឥទ្ធិពលពលនៃកំណែទម្រង់នយោបាយរបស់ ស្សាង យ៉ាង (Shang Yang) នាសម័យបុរាណចិន “ចក្រភពឈីង”
ចក្រភពឈីង ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងកំឡុងឆ្នាំ ២២១ មុនគ.ស ដោយស្តេច ឈីង ស៊ីហួន (Qin Shi Huan) ជាព្រះចៅអធិរាជទី១នៃចក្រភព។ រាជាណាចក្រឈីងត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋឈីងបានវាយបង្ក្រាប រដ្ឋតូចៗជាច្រើន ក្នុងតំបន់សានដុង ដាក់ជាចំណុះរបស់ខ្លួន ក្រោមការរបត់នៃការគ្រប់គ្រងរដ្ឋដោយច្បាប់របស់ស្សាងយ៉ាង។
មុនធ្វើការកែប្រែ និងត្រឡប់មកគ្រប់គ្រងរដ្ឋតាមបែបច្បាប់ទំនើប រដ្ឋនេះធ្លាប់ល្បីល្បាញ រុងរឿង និងមានវិសាលភាពធំ ប៉ុន្តែអស់រយៈពេលជាង៤រយឆ្នាំក្រោយ រដ្ឋនេះត្រូវរួមតូចដោយសារតែកត្តាសង្គ្រាម និងជួបអ្នដឹកនាំដែលគ្មានសមត្ថភាព។
ការកសាងរដ្ឋឡើងវិញ ក្លាយជាអាណាចក្រកសារជាថ្មី មិនមែនជារឿងចៃដន្យឡើយ សម្រាប់ប្រទេសដាច់ស្រយ៉ាលមួយនេះ។ សង្គ្រាមដណ្តើមទឹកដី និងសង្គ្រាមការពារទឹកដីជាច្រើនជំនាន់ បានធ្វើឲ្យជនជាតិឈីងមានការរង្គោះរង្គើផ្លូវចិត្ត បាត់បង់ជំនឿលើការគ្រប់គ្រង ប៉ុន្តែបេះដូងជាអ្នកស្នេហាជាតិនៅតែរីកសុះសាយក្នុងចិត្តមនុស្ស ដែលនេះគឺជាមូលហេតុតែមួយគត់ដែលរដ្ឋបែកបាក់នេះ អាចរក្សាបានរហូតមកដល់សម័យសង្គ្រាមបុរាណចិន។
ក្រោយឆ្លងកាត់ការលំបាក ទុក្ខវេទនា រាប់មិនអស់ក្នុងកំឡុងពេលនៃសង្គ្រាម ព្រះមហាក្សត្រជំនាន់ទី៥ គឺ ឌូកិ៍ ស្សែវ (Duke Xiao) បានរកឃើញវិធីដឹកនាំថ្មី និងដឹងពីមូលហេតុនៃការបែកបាក់ ទន់ខ្សោយ គឺព្រោះតែកង្វះខាតនៃការគ្រប់គ្រង។ ហេតុនេះហើយ ក្រោយសោយរាជ្យបាន២ឆ្នាំ ព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានប្រកាសទូទាំងនគរ ជ្រើសរសើអ្នកប្រាជ្ញពីតំបន់សានដុង ដើម្បីចូលមកបំរើការងារនៅក្នុងទីក្រុង សៀនយ៉ាង នៃរដ្ឋឈីង។ ក្នុងនោះ អ្នកប្រាជ្ញខាងច្បាប់ម្នាក់ឈ្មោះ ស្សាងយ៉ាង ក្រោយបានឃើញសេចក្តីប្រកាសរបស់ព្រះមហាក្សត្រថ្មីនេះហើយ ក៏ស្មគ្រចិត្តចូលមកកាន់ប្រទេសដ៏ក្រីក្រនេះ ហើយចាប់ផ្តើមធ្វើការកែប្រែច្បាប់គ្រប់រដ្ឋដ៏មានឥទ្ធិពលខ្លាំងបំផុតក្នុងសម័យនោះ។
ច្បាប់ជាមូលដ្ឋានរបស់ ស្សាងយ៉ាង មាន ៖
- កែប្រែការរស់នៅ
- ធ្វើអោយមនុស្សមានចិត្តតែមួយ
នៅមុនគ.ស ៣៥៦ លោក ស្សាងយ៉ាង យល់ថា ការបង្កើតច្បាប់តែម្យ៉ាងនៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ធ្វើឲ្យប្រទេសដ៏ក្រីក្រមួយខ្លាំងក្លាឡើងវិញណាស់ ដូច្នេះលោកបានសម្រេចបង្កើតនូវគោលការណ៍ ចំនូន៤៣ បន្ថែមទៀត ដើម្បីគាំទ្រលើច្បាប់ធំៗជាច្រើន។ គោលការណ៌នោះមាន ៖ 
- ពង្រឹងច្បាប់ការពារជនក្រីក្រ លើកទឹកចិត្តអ្នកមានស្នាដៃ
- បែងចែកដីធ្លី លើកទឹកចិត្តអ្នកដែលមានសមត្ថភាពបង្កបង្កើនផល
- ជ្រើសរើសកងទ័ព បែងចែកអំណាចអោយអ្នកមានសមត្ថភាព
ដោយសារតែគោលការណ៌ និងច្បាប់ទាំងអស់នេះហើយ បានធ្វើអោយរដ្ឋដ៏តូចនេះចាប់ផ្តើមមានរបៀបរៀបរយ មានអ្នកការពារច្បាប់ អនុវត្តន៌ច្បាប់ និងគោរពច្បាប់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន។ ប៉ុន្តែក៏មានការជំទាស់ពីប្រជាជន ឈីង ចាស់ៗផងដែរ។ អស់រយៈកាលជាង២០ឆ្នាំ លោក ស្សាងយ៉ាង បានចំណាយពេលវេលាបង្កើតច្បាប់គ្រប់គ្រងរដ្ឋឈីង និងឈានទៅបង្កើតកងទ័ពដ៏ខ្លាំងវាយបំបែកប្រទេសធំៗនានានៅតំបន់ សានដុង ដោយចាប់ផ្តើមពីប្រទេសមហាអំណាចទី១ គឺ ប្រទេស វ៉េ ។
អ្វីដែលគួរអោយកត់សំគាល់ធំបំផុតនោះ គឺច្បាប់គ្រប់គ្រងអាជីវកម្មសាធារណៈរបស់ ស្សាងយ៉ាង មានច្បាប់គ្រប់គ្រងការធ្វើដំណើរ ច្បាប់បង់ពន្ធ ច្បាប់លើកលែងទោស និងច្បាប់គ្រប់គ្រងផ្ទះសំណាក់ជាដើម។ នៅមុនពេល ស្សាងយ៉ាង ត្រូវគេប្រហារជីវិត ស្សាងយ៉ាង បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ផ្ទះសំណាក់មួយទាំងកណ្តាលយប់ តែម្ចាស់ផ្ទះសំណាក់បាននិយាយថា ត្រូវផ្តល់ឯកសារសំគាល់ខ្លួន ឲ្យជាមុនទើបអនុញ្ញាតិឲ្យស្នាក់នៅ ប៉ុន្តែ ស្សាងយ៉ាង មិនមានឯកសារទាំងនោះទេ។ ពេលនោះ ស្សាងយ៉ាង និយាយថា “ច្បាប់បង្កើតឡើងដោយខ្លួនឯង គឺខ្លួនឯងត្រូវតែអនុវត្តន៌តាម។”
អត្ថបទទាក់ទង
ទស្សនៈ និងគំនិតល្អៗ ចំនួន១០ ដកស្រង់ចេញពីខ្សែភាពយន្ត រឿង “ចក្រភពឈីង”