កសិករម្នាក់ បានដាំដើមឬស្សី។ កសិករ ស្រោចទឹកជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ប៉ុន្តែមិនឃើញសញ្ញានៃជីវិតដុះ គ្មានការលូតលាស់ គ្មានពន្លកអីសោះ។ ឆ្នាំទីពីរ ទីបី និងទីបួន គឺដូចគ្នានឹងឆ្នាំទីមួយដែរ។ ការអត់ធ្មត់ និងជំនឿរបស់គាត់ចំពោះដើមឫស្សីនេះ បានរសាត់ទៅ គឺគ្មានសង្ឃឹមទេ។ ប៉ុន្តែ...
រឿងខ្លី
កាលពីសម័យបុរាណ មានមនុស្សជាច្រើនចូលចិត្តបង្វឹកសត្វស្ទាំងឱ្យចេះចាប់សត្វស្លាបផ្សេងៗយកមកធ្វើអាហារ។ ក្រួច គឺជាសត្វមួយប្រភេទដែលត្រូវប៉ាន់ជាងគេបំផុតរបស់សត្វស្ទាំង។ មានបុរសម្នាក់ ទើបតែចាប់ផ្តើមរៀនបង្វឹកសត្វស្ទាំងបានមួយរយៈ។ ថ្ងៃមួយ គេយកសំណាញ់មកដាក់ចាំទាក់សត្វផ្សេងៗ ហើយក្រួចមួយក្បាលក៏ជាប់ក្នុងសំណាញ់របស់គេនោះទៅ។ បុរសនោះរីករាយជាខ្លាំង ហើយនៅក្នុងខណៈពេលដែលគេកំពុងតែគិតថា តើគួរយកក្រួចនេះទៅធ្វើម្ហូបអីនោះ ក្រួចក៏ស្រែកអង្វរឱ្យបុរសនោះទុកជីវិតដល់ខ្លួន… រឿង លា និង ឆ្កែ “ឱ!...
ក្អែកប្រាប់ទៅកុកថា៖ ខ្ញុំត្រូវទៅហើយ ខ្ញុំនៅទីនេះមិនកើតទៀតទេ! កុកក៏សួរទៅក្អែកថា៖ មានរឿងអី? ក្អែកឆ្លើយ៖ នៅទីនេះ គ្រប់គ្នាមិនចូលចិត្តខ្ញុំទេ ព្រោះសំឡេងខ្ញុំមិនពីរោះ។ កុកតបវិញថា៖ ចុះបងក្អែកឯង ទៅកន្លែងផ្សេង គេនៅស្វាគមន៍បងដែរទេ? នេះហើយជាគោលការណ៍សត្វក្អែក បើមិនជាមនុស្សម្នាក់គ្មានសមត្ថភាព ប្តូរកន្លែងធ្វើការណា ក៏មិនខុសគ្នាដែរ។...
នៅក្រុងពារាណសី មានអ្នកជ្រលក់ម្នាក់ឈ្មោះកប៌ូរបដកៈ ។ អ្នកជ្រលក់នោះអង្គុយនិយាយលេងជាមួយប្រពន្ធក្មេងស្រស់ប្រិមប្រិយកំពុងពេញពាល ដោយក្ដីស្នេហ៍ស្នាលអស់កាលយូរ ហើយដេកប្រកៀកប្រឱបគ្នាលន់លក់ស៊ប់មិនដឹងខ្លួន ។ កាលនោះ មានចោរម្នាក់ចូលមកលបលួចទ្រព្យក្នុងផ្ទះអ្នកជ្រលក់នោះ ។ នៅក្នុងទីលានផ្ទះនោះ គេមានចងលាមួយទុក មានឆ្កែមួយចូលទៅដេកជាមួយលានោះដែរ លាក៏និយាយទៅកាន់ឆ្កែថា៖ ហៃសម្លាញ់! មុខការនេះជាកិច្ចធុរៈឯងហើយ ហេតុអ្វីក៏ឯងមិនព្រុសឲ្យឮខ្លាំងឡើងឲ្យម្ចាស់យើងភ្ញាក់?...
មានឆ្កែព្រៃមួយក្បាលដែលជាឆ្កែលោភលន់បំផុត បានស៊ីអ្វីក៏វាមិនចេះគ្រប់គ្រាន់ដែរ។ ថ្ងៃមួយ វាខំរិះរកមធ្យោបាយយ៉ាងណាដើម្បីឲ្យខ្លួនអាចស៊ីចៀមបានច្រើនជាទីបំផុត ទើបវាមកសំងំចាំឃ្លាំមើលចៀមមួយហ្វូងដែលមានទាំងមនុស្សទាំងឆ្កែនៅចាំឃ្វាលជាមួយគ្នា។ ឆ្កែព្រៃក៏បាននឹកឃើញផែនការដ៏ល្អមួយ គឺបន្លំខ្លួនធ្វើជាអ្នកឃ្វាលចៀម ដើម្បីបញ្ឆោតចៀមទាំងនោះយកមកស៊ីដល់ល្អាងរបស់ខ្លួនតែម្តង។គិតរួចហើយ វាក៏ទៅរកសម្លៀកបំពាក់មកស្លៀក រកខ្សៀមកបៀម និងរកឈើច្រត់មកកាន់ ហើយរង់ចាំឲ្យអ្នកឃ្វាលចៀម និងឆ្កែដេកលក់ នៅសល់តែពួកចៀមដើរស៊ីស្មៅដោយខ្លួនឯង ទើបវាចាប់ផ្តើមអនុវត្តតាមផែនការរបស់ខ្លួន។ ឆ្កែព្រៃ ស្រែហៅចៀមឲ្យដើរមករកខ្លួន...
នៅក្នុងព្រៃកា្រស់មួយ មានខ្លាឃ្មុំមួយដ៏ធំមួយក្បាល ពូកែអួតខ្លួនជាសត្វមានគុណធម៌ជាខ្លាំង ឲ្យតែបានជួបនឹងសត្វណា វាក៏តែងតែអួតអាងពីសន្តានចិត្តសប្បុរសរបស់ខ្លួនជាប្រចាំ។ ថ្ងៃមួយ ខ្លាឃ្មុំក៏បានជួបនឹងឆ្កែព្រៃមួយក្បាល ដែលល្បីឈ្មោះថាជាឆ្កែដ៏កាចសាហាវផុតលេខ។ វាក៏ពោលទៅកាន់ឆ្កែថា “សម្លាញ់អ្ហើយ! ឯងគួរតែឈប់ប្រព្រឹត្តអំពើកាចឃោរឃៅជាមួយនឹងសត្វតូចតាចទៀតទៅ!… ឯងគួរតែយកគំរូតាមខ្ញុំខ្លះហើយ… មើលនែ៎! ថ្វីត្បិតតែខ្ញុំមានរូបរាងធំសម្បើមយ៉ាងណា ក៏ខ្ញុំនៅតែមានធម៌មេត្តាចំពោះសត្វតូចតាចទាំងនោះផងដែរ!” រឿង តោ...
រឿង តោ និងកណ្តុរ ផ្តល់គំនិតដល់អ្នកដឹកនាំអំពីរឿងដែល “មិនសមនឹងតម្លៃ” ដោយតំណាលថា៖ មានកណ្ដុរមួយបានអួតប្រាប់មិត្តភក្ដិថា “ខ្ញុំអាចបង្រ្កាបតោបាន” ទើបនាំហ្វូងកណ្ដុរទៅរកតោក្នុងព្រៃ។ ពេលជួបតោ កណ្ដុរក៏ស្រែកថា “នែ! ហ៊ានប្រយុទ្ធជាមួយខ្ញុំទេ?” តោឮដូច្នេះ ក៏ដើរចេញទៅ រួចកណ្ដុរក៏សួរទៀតថា “ខ្លាចខ្ញុំឫ?”...
អ្នកប្រាជ្ញ គួរធ្វើល្ងង់ក្នុងកាលខ្លះ ដើម្បីសន្តិភាព។ កាលកន្លងមកជាយូវអង្វែង មានកូនបក្សីបី គឺ កូនក្ងោក កូនសាលិកា កូនកុក នៅអាស្រ័យក្នុងសំបុកលើមែកព្រឹក្សាជិតៗគ្នា។ គ្រានោះ មានព្រានព្រៃបីនាក់ មានមុខរបបចិញ្ចឹមជីវិតដោយការប្រម័ញ្ចសត្វ មុននឹងត្រលប់មកកាន់ផ្ទះរបស់ខ្លួន ព្រានព្រៃទាំងបីនាក់ប្រទះឃើញកូនបក្សីទាំងបីក៏ចាប់យកមួយៗម្នាក់មកចិញ្ចឹម។ រឿង លា...
មានភិក្ខុមួយអង្គគង់នៅវត្ត មានកូនសិស្សតែម្នាក់ឈ្មោះអាផ្លូញ ។ អាផ្លូញខិលណាស់ គ្រូល្ងង់ណាស់ ឆោតច្រើន គ្មានឧបាសកណារាប់អានយកចង្ហាន់ស្លាបារី ទៅប្រគេនឬនិមន្ដឆាន់ផ្ទះដល់ម្ដងឡើយ លោកនោះក្រលំបាកពន់ពេកតែលោកមានដំរីមួយ ។ ថ្ងៃមួយលោក នោះពិចារណាថា “សព្វថ្ងៃនេះគ្មានឧបាសក ឧបាសិកាគេប្រគេនវត្ថុអ្វីឆាន់សោះ ហើយដូច្នេះគួរអញទិញវត្ថុផ្សេងៗយកមកទុកឆាន់កុំឲ្យលំបាក” ។ គិតដូច្នោះហើយក៏ប្រាប់កូនសិស្សថា...
រឿង លា និង ឆ្កែ ជារឿងមួយដែលដកស្រង់ពីល្បើកឡាហ្វុងតែន (Les Fables de Jean de La Fontaine) ប្រែពីភាសាបារាំង ដោយលោក ផេង ជ្រីវ (ទស្សនាវដ្តីកម្ពុជសុរិយា...
